WSTĘP

Będzin o powierzchni 3714 ha zamieszkuje ok. 60.900 osób (gęstość zaludnienia – 1639 M/km2). W strukturze przestrzennej miasta, dzielnica Warpie to dawna kolonia robotnicza powstała w dobie osadnictwa industrialnego. Dzielnica położona jest  w południowo-wschodniej części Będzina, na łagodnym wzgórzu około 297 m n.p.m. Od południa graniczy z miastem Sosnowiec, a od wschodu graniczy z miastem Dąbrowa Górnicza. Przez Warpie biegną dawne szlaki drogowe do Zagórza (ul. Zagórska) i Sielca (ul. Sielecka), obecnie dzielnic Sosnowca, a także do Mydlic (ul. Krakowska). Zabudowa Warpia jest niejednorodna. W zachodniej części dzielnica zabudowana jest głównie pamiętającymi okres międzywojenny budynkami o najniższych walorach użytkowych (zużycie techniczne, substandardy wyposażenia), kwalifikująca się do wymiany, a zarazem posiadająca w niektórych przypadkach wysokie walory kulturowe. We wschodniej części dzielnicy funkcjonuje sporej wielkości osiedle mieszkaniowe Warpie–Wschód. Południowo-zachodnią część dzielnicy (ul. Sielecka, Zagórska) stanowią tereny przemysłowe. Funkcjonuje tu m.in. Huta Będzin, Fabryka Przewodów Energetycznych, wytwórnia mebli biurowych i kuchennych “Stolbox”, magazyny ProLogis Park Będzin (Ahold Polska). Elementem ważącym na funkcjonowaniu tej dzielnicy jest magistrala kolejowa EC 65 zdecydowanie odcinająca Warpie od Śródmieścia. W pejzażu poindustrialnego krajobrazu, zdecydowanie uwidacznia się niedobór środków na renowację terenów i obiektów.

DIAGNOZA

Warpie to urbanistyczna tkanka wypadająca z obszarów innowacji miejskiej. Z pozycji przestrzennych aspektów rozwoju miasta, kluczowymi problemami dzielnicy są:

• chaos przestrzenny, funkcjonalny i społeczny
• degradacja techniczna i społeczna starych zasobów zabudowy, również zabudowy o walorach kulturowych (dawne osiedla robotnicze)
• brak terenów przygotowanych pod inwestycje
• niski poziom obsługi mieszkańców pod względem przestrzeni publicznych, jak i zorganizowanych terenów rekreacyjnych
• likwidacja Huty Będzin
• rozcinający kręgosłup PKP z lewostronnymi osteofitami usługowymi

MASTERPLAN JAKO CZYNNIK MIASTOTWÓRCZY

to próba zniesienia negatywnego wizerunku dzielnicy i włączenia jej na powrót do naturalnej tkanki miejskiej. Idea tego projektu prowadzi do procesu aranżacji nowego kodu krajobrazowego jako czynnika miastotwórczego. W trakcie próby przekodyfikowania terenów dzielnicy Warpie, należy zwrócić uwagę na zdeformowany krajobraz, poprzez pryzmat “nowych soczewek“, mniej zauroczonych szczegółami i nostalgią natury miasta, a bardziej otwartych na przyjęcie nowego krajobrazu poprzez mniej lub bardziej zdecydowane manipulacje urbanistyczne – kroki badawcze. W trakcie tych manipulacji należy brać pod uwagę wszystkie elementy otoczenia, dążąc tym samym do relacji zrównoważonych. Transport Starostwa Powiatowego w Będzinie to nie tylko ogromne przedsięwzięcie od strony logistycznej, ale to rozwiązanie z tytułu “medycyny niekonwencjonalnej”, mające na celu przełamanie wieloletniej izolacji zdegradowanej dzielnicy od reszty miasta i wytworzyć nową więź kulturalno-społeczną, co umożliwi mieszkańcom miasta i powiatu na lepszy kontakt z tym krajobrazem.

STRATEGIA

Propozycja redefinicji granicy nabrzeża Warpia Zachodniego i Śródmieścia dąży do odzyskania charakterystycznych elementów topografii obszarów styku poprzez próbę wprowadzenia nowych funkcji do współczesnej przestrzeni publicznej, nie zagrażając przy tym historycznemu śródmieściu.

METODA KONWENCJONALNA – LOGIKA FENOMENU REHABILITACJI

ARCHITEKTURA SPOJENIA (inaczej: zrostu, zespolenia) – to kompleksowe i zespołowe działania na rzecz niepełnosprawnego organizmu, które mają na celu przywrócenie pełnej lub maksymalnej do osiągnięcia – sprawności fizycznej lub psychicznej, a także zdolności do działania oraz do brania czynnego udziału w życiu społecznym poprzez zakładanie krótkich, nieruchomych połączeń tzw.”szwów”. Gojenie się naturalnego złamania czy oderwania to proces wielofazowy, przeciągający się w czasie w zależności od skomplikowania urazu, ale to natruralny proces zrastania się rozerwanej tkanki miejskiej – w tym wypadku Śródmieścia i Warpia.

PIERWSZY KROK

• lokalizacja miejsc pęknięć/złamań – np.magistrala kolejowa EC 65

• mineralizacja – wypełnianie ubytków, naprawa rozerwanej tkanki poprzez próbę zakładania szwów

Rodzaje szwów:

• wchłanialne – naturalne np. ciągi piesze w postaci kładek
• niewchłanialne – wielowłóknowe – syntetyczne np. platfromy parkingowe
• niewchłanialne – metalowe np. szyna komunikacyjna pomiędzy dzielnicami jako megafunkcja centrotwórcza

Rys.5_Metoda zakładania szwów

 

METODA NIEKONWENCJONALNA – LOGIKA FENOMENU EKSPLOZJI

Nowa jakość tkanki miejskiej powstaje w wyniku działań interwencyjnych stymulujących eksplozję funkcji centrotwórczych, które stają się naturalnymi miejskimi agorami generującymi życie publiczne dla mieszkańców miasta.

Rys.6_Proces ro-zrastania przestrzeni publicznych

Rys.7,8_Metoda eksplozji megafunkcji

 

ARCHITEKTURA AKUPUNKTURY (przysł. metoda kija w mrowisku) – jest niekonwencjalną interwencją podczas, której końce igieł są wtykane/wkłuwane w specyficzne punkty, aby leczyć nieład – dolegliwość urbanistyczną poprzez stymulowanie impulsów nerwowych – nowych funkcji miasto-centrotwórczych, odpowiadających za największą aktywność narządów wewnętrznych. Akupunktura to interwencja w różnych punktach ciała urbanistycznego, w różnych okresach, odstępach czasowych – niekoniecznie chronologicznych, które można opisać następująco:

PIERWSZY KROK

• lokalizacja miejsc, punktów wymagających interwencji
• strefowanie – wyznaczanie stref aktywnych, pasywnych, publicznych, niepublicznych

DRUGI KROK

• punkty nakłuć inicjują wokół siebie dalszy rozwój udogodnień przestrzeni publicznych, wszczepiają nowe jądra funkcjne jak np: kino, aquapark, miejska hala sportowa, centrum handlowe
• reaktywacja obiektu krajobrazowego: Huta Będzin
• efekt dufuzji – jedna funkcja staję się podłożem dla drugiej – reakcja łańcuchowa

Przykład udanego nakłucia to renowacja dworca PKP w Będzinie i redefinicja przestrzeni przed dworcem. Starostwo Powiatowe ma pobudzić obumierającą tkankę, ale dopiero sieć powiązanych instytucji tzw.”synaps” może przenieść w dzielnicę nowe “chromosomy” zawierające zupełnie inny kod DNA niż rdzenne podłoże krajobrazu Warpia.