22 czerwca 2015 r. został rozstrzygnięty konkurs na koncepcję urbanistyczno – architektoniczną Zagłębiowskiego Parku Linearnego. Konkurs wygrała grupa ARUP sp. z o.o.

Błonie przy Rozkówce.

UZASADNIENIE WERDYKTU:

Koncepcja przedstawia spójną i czytelną strukturę parku obejmującą elementy przyrodnicze i kulturowe. Są one we właściwy sposób powiązane siecią tras pieszych i rowerowych. Część z nich wykorzystuje nieczynne trasy kolejowe. Wyznaczono sieć węzłów obejmujących dystrybucję i obsługę ruchu użytkowników parku połączonych z dworcami kolejowymi. Na trasach przewidziano rozmieszczenie punktów obsługowych i wypoczynkowych zlokalizowanych w atrakcyjnych obiektach technicznych i komunikacyjnych (m.in. w wagonach kolejowych).

Zaproponowano sposoby zachowania różnorodności biologicznej obszaru oraz miejsca jej wzbogacenia prezentując metody renaturyzacji odcinków rzek i wyznaczając obszary do rewitalizacji.

Tereny wskazane do dokładniejszego opracowania zagospodarowano z uwzględnieniem preferencji użytkowników. Przewidziano zróżnicowany i atrakcyjny program użytkowy rozmieszczony racjonalnie w przestrzeni. Na podkreślenie zasługuje szeroka gama form zielni urządzonej (aleje, szpalery, labirynty, łąki itd.) oraz atrakcyjna architektura. Mała architektura w formach wynikających z preferencji naturalnych materiałów w szerokim zakresie uwzględnia potrzeby rowerzystów oraz wykorzystująca potencjał różnych miejsc (wały, nieczynne torowiska i stacje kolejowe, różne ukształtowanie koryta rzek).

Koncepcja systemu informacji wizualnej opiera się na czytelnej zasadzie przyporządkowania swoistych elementów (m.in. gatunków drzew) do obszarów poszczególnych gmin.

II nagroda

Pracownia 44STO Ewa Twardoch

III nagroda

Biuro Inżynierskie HaS s.c. S. Kaczorowski H. Górczyński

Poniżej prezentuję plansze konkursowe zwycięzcy – ARUP sp. z o.o.

Plansze konkursowe.

Opis koncepcji urbanistyczno-architektonicznej Zagłębiowskiego Parku Linearnego.

ZIELONE KORYTARZE RZEK
Naturalnym łącznikiem obszarów obejmujących proponowaną przez nas koncepcję Parku Linearnego są główne rzeki: Przemsza oraz Brynica. Tworzą one zielone korytarze rozgałęziające się w trzech różnych kierunkach, w sposób naturalny spajając park w jedną całość. Udostępniając w sposób kontrolowany dostęp do rzeki w terenach zurbanizowanych, chcemy chronić ich unikatowy charakter na odcinkach naturalnie meandrujących. Proponujemy starannie przemyślane delikatne działania w miejscach, gdzie ekosystem rzeczny jest w niewielkim stopniu przekształcony w celu zwiększenia bioróżnorodności i podtrzymania odporności ekosystemów. Wsłuchaliśmy się w potrzeby lokalnych społeczności. Wychodząc od analizy dokumentów planistycznych oraz wyników konsultacji, następnie prowadząc rozmowy w każdej z gmin, w urzędach i z reprezentantami lokalnych stowarzyszeń np. Przyjaciół Białej Przemszy dążyliśmy do uzyskania całościowej wizji Parku Linearnego, podkreślając przy tym niepowtarzalny, indywidualnym charakter każdej lokalizacji. Podstawą tych działań była stworzona przez nas baza informacji przestrzennej GIS, która wykorzystana została do opracowania całościowej koncepcji.

ZRÓWNOWAŻENIE I OGRANICZENIE ANTROPOPRESJI
Celem projektantów było uzyskanie zrównoważenia pomiędzy potrzebami ochrony środowiska, społecznymi i warunkami ekonomicznymi. Staraliśmy się pogodzić oczekiwania i nadzieje różnych grup społecznych i instytucji, unikając jednak zbędnego przeinwestowania skutkującego wysokimi kosztami utrzymania rozproszonej infrastruktury. Staraliśmy się uwzględnić w naszym podejściu techniczne możliwości realizacji koncepcji, kwestie własności terenów oraz optymalizacji nakładów. Rozwijając i promując rozwój w miejscach z istniejącą infrastrukturą udało nam się nie ingerować w znaczący sposób w środowisko naturalne. Uzyskaliśmy lepsze zintegrowanie terenów Parku i synergię wynikającą ze wspólnego działania gmin. Zastosowane przez nas działania dla ograniczenia antropopresji obejmują:
• kształtowanie ciągów komunikacyjnych na trzech poziomach: makroskali – podczas wyznaczania przebiegu głównego ciągu komunikacyjnego Zagłębiowskiego Parku Linearnego, skali mezzo – podczas projektowania komunikacji i funkcji w poszczególnych parkach oraz skali mikro – np. poprzez uwzględnienie i zachowanie szczególnych okazów drzew podczas wyznaczania przebiegu ścieżek;
• realizację obiektów małej architektury i zaplecza socjalnego jako niezbędnych elementów sprzyjających skanalizowanemu ruchowi turystycznemu; stworzenie czytelnego systemu informacji terenowej;
• wyznaczenie systemu ścieżek dydaktycznych tak, aby prowadziły poza obszarem występowania siedlisk chronionych gatunków roślin i zwierząt przy równoczesnym stwarzaniu możliwości obcowania z przyrodą i poznawania różnorodnych typów siedlisk i gatunków;
• poprzez dobrane do wielkości i charakteru danego miejsca nasycenie funkcjami rekreacyjnymi oraz zapewnienie parkingów oraz wyznaczenie stref aktywności i ciszy, w których nie przewiduje się inwestycji oraz infrastruktury umożliwiającej dostęp dla ludzi.

NISKOEMISYJNA KOMUNIKACJA ROWEROWA
Wykorzystując możliwości obszaru postawiliśmy na niskoemisyjny transport rowerowy, dowiązany do kluczowych punktów komunikacji, przede wszystkim kolejowej. Trasy podzieliliśmy na rekreacyjne, o niższym poziomie inwestowania w nawierzchnię i komunikacyjne, przede wszystkim asfaltowe, łączące obie funkcje – rekreacyjną i transportu codziennego, na przykład dojazdu do pracy. Główne trasy komunikacyjne łączące poszczególne obszary Parku będą przebiegały przez istniejące tereny zielone, parki i lasy oraz w sąsiedztwie rzek i zbiorników. Taki sposób prowadzenia tras pozwala rowerzystom na podróżowanie z dala od ruchliwych dróg, ale także zachęca do przystanków w atrakcyjnych miejscach. Wykorzystanie wyznaczonych szlaków turystycznych o małym ruchu pieszym i włączenie ich do rowerowej sieci komunikacyjnej uatrakcyjni ofertę rekreacyjną Parku Linearnego. Praktyka wskazuje, że rowerzyści pokonują do 6 km jeżdżąc do pracy, a wycieczki rekreacyjne realizowane są w większości do 40 km. Dlatego właśnie zaplanowano układ łączników i pętli zapewniając różnorodną i dostosowaną do potrzeb rowerzystów sieć ścieżek i szlaków. Zróżnicowany układ umożliwia korzystanie z tras zarówno rodzinom z dziećmi jak i ambitnym rowerzystom. Planujemy punkty odpoczynkowe w parkach, a w przypadku gdy trasa przebiega po zlikwidowanej linii kolejowej, nawiązując do historii miejsca, proponujemy zorganizowanie takich punktów w dostosowanych do nowej funkcji zadaszonych wagonach kolejowych. Mogą one stanowić zarówno schronienie od deszczu jak i przypominać o wcześniejszej funkcji tej trasy. Byłyby również nietuzinkowym elementem promocji Parku Linearnego.
Wzdłuż Białej Przemszy proponowany szlak rowerowy biegnie po koronie wału, istniejących drogach polnych i utwardzonych, w jak najbliższej odległości od rzeki. Szacowana długość połączenia to ponad 20 km. Alternatywne połączenie w kierunku Dąbrowy Górniczej szlakami Metalurgów i czarnym szlakiem rowerowym uzupełnia komunikację w kierunku parku Zielona (ok. 20 km) i dalej w wzdłuż Białej Przemszy. Trasa wzdłuż Czarnej Przemszy ma charakter rekreacyjny, który na odcinku od Będzina do Sosnowca stanowi ważną oś komunikacji codziennej. Utrzymaliśmy rekreacyjny charakter trasy pomiędzy Siewierzem a Parkiem Zielona, ponieważ transport rowerowy nie stanowi tu alternatywy dla drogi numer 86. Na odcinku pomiędzy Będzinem a Sosnowcem trasa rowerowa została powiązana ze stacjami kolejowymi, dając możliwość wykorzystania transportu łączonego, multimodalnego. Poza trasami planowanymi wzdłuż rzek sugerujemy uzupełnienie sieci komunikacji rowerowej o połączenia prowadzone po zlikwidowanych liniach kolejowych. Powstaną w ten sposób łączniki istotnie skracające czas przejazdu w codziennej komunikacji mieszkańców. Tereny wzdłuż Brynicy mogą stanowić szlak komunikacyjny od parku Rozkówka do Sosnowca. Od Góry Siewierskiej proponujemy poprowadzenie trasy rowerowej po istniejącym szlaku niebieskim do miejscowości Rogoźnik. Następnie korzystne byłoby wykorzystanie jako trasy rowerowej nieczynnej linii kolejowej, aż do Parku Rozkówka, od którego wałem wzdłuż rzeki przez Czeladź można dojechać do Sosnowca.
Szczególnie istotnym elementem dla zaproponowanej koncepcji jest wykorzystanie zlikwidowanej linii pomiędzy Parkiem Rozkówka i Parkiem Zielona. Stwarza to możliwość szybszego przejazdu pomiędzy rewitalizowanymi obszarami oraz pozwala na zrealizowanie rekreacyjnej pętli: Rozkówka w dół Brynicy, Park Krasowy, następnie w górę Czarnej Przemszy (Małpi Gaj, Brzozowica) z powrotem do Rozkówki (ok 30 km). Zbudowanie połączenia po trasie zlikwidowanej linii kolejowej może w przyszłości skomunikować obszary nad Pogorią z Siemianowicami Śląskimi i Chorzowem.

OCHRONA BIORÓŻNORODNOŚCI I KRAJOBRAZU
W koncepcji zmierzamy do utrzymania lub zwiększenia bioróżnorodności i przemyślanego kształtowania
krajobrazu. Osiągnięte to będzie poprzez:
• pielęgnację istniejącej szaty roślinnej i stosowanie gatunków wytrzymałych, zadomowionychw krajobrazie i odpowiednich dla siedliska; zastępowanie gatunków inwazyjnych rodzimymi oraz minimalizowanie terenów zdegradowanych i niezagospodarowanych, które dają pole do ekspansji gatunków inwazyjnych;
• stopniową renaturyzację wybranych odcinków korytarzy rzecznych, z wykształceniem naturalnego przejścia strefy lądowej w wodną; tworzenie i ochrona powiązań i korytarzy ekologicznych niezbędnych do właściwego funkcjonowania przyrody w tym ciągów migracji; zachowanie i ochronę terenów podmokłych;
• nasadzenia alei na wybranych odcinkach głównego ciągu komunikacyjnego Zagłębiowskiego Parku Linearnego; dobór drzew o cechach biocenotycznych (np.: miododajnych lub o owocach jadalnych dla ptaków), ochrona i eksponowanie szczególnych okazów drzew (nie tylko pomników przyrody).
• kształtowanie widoków – ciągów i osi widokowych poprzez świadome lokalizowanie przebiegu ciągów komunikacyjnych; uwzględnienie szczególnie cennych punktów ekspozycji czynnej i biernej i zasłanianie nowymi nasadzeniami obiektów o niskich wartościach kulturowych i estetycznych, prowadzenie pożądanego widoku za pomocą odpowiedniego układu projektowanej szaty roślinnej.
• zastosowanie prostych i harmonijnych z krajobrazem elementów małej architektury i systemu informacji terenowej;
• uwzględnienie „ducha miejsca” (Genius Loci ); tworzenie kompozycji pozwalające wzmocnić, wydobyć i pokazać unikalne dla każdego terenu objętego opracowaniem cechy kulturowe i przyrodnicze.

SPÓJNY SYSTEM IDENTYFIKACJI I INFORMACJI WIZUALNEJ PARKU LINEARNEGO
Zaproponowana przez nas koncepcja identyfikacji wizualnej Parku Linearnego opiera się na z jednej strony spójnej wizji Parku jako całości, ale z podkreśleniem podziałów terytorialnych poszczególnych miast. Podział ten obok nadaniu charakteru miejsca ma również za zadanie łamać monotonię i akcentować kolejno przejechane kilometry trasy rowerowej. Natomiast spójność identyfikacji realizowana jest na kilku poziomach:
• pierwszym – naturalnym – poprzez projektowane nasadzenia w formie alej. Powstałe aleje doskonale akcentują ciągi komunikacyjne w krajobrazie otwartym lub krajobrazie miejskim;
• drugim – stworzone przez organizatorów logo oraz godła miast (które są traktowane z należytym szacunkiem dlatego nie zestawiamy ich bezpośrednio z logiem Parku Linearnego);
• trzecim, poprzez podkreślenie kolorem przynależności terenu do każdego z miast. Informacje wizualne konsekwentnie „przemycą” kolorystykę obszaru na różnego rodzaju nośnikach pionowych oraz na powierzchni ścieżki rowerowej. Barwa zapełni całą powierzchnię drogi w parkach co wpłynie na bezpieczeństwo silnie wskazując granice na styku ruchu pieszy–rowerzysta. Począwszy od tablicy z powitaniem na wjeździe na teren danego miasta, na odwrocie pojawi się mapa Parku Linearnego.

Nośnik zlokalizowany będzie przy często uczęszczanych ścieżkach rowerowych, w miejscach o planowanym mniejszym ruchu będzie można napotkać słupki graniczne. Na bryłach umieszczone zostaną godła miast oraz kod kolorystyczny.
W  koncepcji założyliśmy użycie kliku nośników informacji:
• specjalnie zaprojektowanych piktogramów, nadających charakter Parkowi;
• nośników podstawowych – pełnić będą funkcję głównego punktu informacyjnego; umieszczone zostaną na nich mapy Parku Linearnego oraz Parku w danej gminie z naniesionymi atrakcjami, podmiotami i regulaminem;
• nośników kierunkowych – doprowadzających do wskazanych miejsc, wyznaczających główne aleje w parkach; zlokalizowane będą w miejscach rozwidlania dróg;
• tablic edukacyjnych, ekologicznych – znajdą zastosowanie przy ścieżkach tematycznych, przyrodniczych;
• słupków – oznaczenia miejsc docelowych (typu miejsce na ognisko, itp.) oraz zakazów (np. zakaz zrywania kwiatów);
Materiały użyte w nośnikach będą przeważnie wykonane z tworzywa sztucznego – laminatu HPL koloru czarnego z nadrukiem UV, laminatu drewnopodobnego. W niewielkiej ilości przewiduje się blachę ocynkowaną – malowaną proszkowo – do celów zabezpieczających oraz montażowych.

MONITORING I OŚWIETLENIE
Oświetlenie w znaczny sposób wydłuży czas użytkowania rewitalizowanych parków. Proponuję się by wjazdy były intensywniej oświetlone zachęcając użytkowników do wjazdu. W celu wydobycia kształtów
drzew i krzewów zaproponowano różny sposób ich podświetlenia tak by podkreślało atmosferę miejsca (plansza nr 1). Dodatkowo jeżeli uzyskane środki będą wystarczające opcjonalnie proponuje się w terenie miejskim użyć fluorescencyjnej nawierzchni, która położona na ścieżce rowerowej wskaże jej przebieg i ograniczy potrzebę montowania oświetlenia.
W obiektach małej architektury – lampach – zaplanowane jest umieszczenie kamer monitorujących teren
wykazany w dokumentach konkursowych.

PARK „ZIELONA” – DĄBROWA GÓRNICZA
IDEA I PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
Głównym założeniem projektowym jest uczytelnienie kompozycji poprzez wzmocnienie wybranych osi kompozycyjnych, podkreślenie ważności ronda w południowej części parku (które obecnie jest bardzo zaniedbane i nie pełni żadnej funkcji). Osiowość podkreśla także stworzenie nowego geometrycznego placu wraz z fontanną i pawilonami towarzyszącymi w centralnej części parku (w miejscu istniejącej fontanny).

Park Zielona
KOMPOZYCJA I FUNKCJA
Projektowana kompozycja założenia Parku Zielona bazuje na układzie istniejącym, typowym dla lat 60 XX wieku. Jest to złożenie geometrycznego układu promienisto-osiowego z miękkimi liniami tak zwanego stylu kaligraficzego. Zastany układ kompozycyjny jest niedokończony. Mocny, osiowy, promienisty układ kończy się nagle przypadkowo kilkadziesiąt metrów od ronda w południowej części parku. Zagospodarowanie placu i fontanny oraz ronda zaprojektowano tak, aby mimo geometrycznej formy nie dominowało i nie kontrastowało z bujną zielenią Parku, a wręcz przeciwnie było w tej zieleni zatopione i podporządkowane materii naturalnej.

Park Zielona
KOMUNIKACJA
Zakłada się stworzenie systemu ścieżek rowerowych mających na celu skomunikowanie poszczególnych obszarów funkcjonalnych w Parku Zielona oraz poprowadzenie dłuższej, obwodowej ścieżki rekreacyjnej w zachodniej mało zagospodarowanej części Parku.

PSARY – PARK NA GÓRZE SIEWIERSKIEJ
IDEA I PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
Podstawowym założeniem projektowym jest zagospodarowanie grzbietu wzniesienia w Górze Siewierskiej. Głównym elementem tego terenu będzie nowoczesny, wpisany w zbocze góry Budynek Centrum Edukacji Ekologicznej i Meteorologicznej. Z planowanej wieży rozciągać się będzie niesamowita panorama całego Zagłębia, Śląska, a w przejrzystą pogodę widok sięgać będzie o wiele dalej i oprze się niemal o czubki Tatr. Ponadto wieża widokowa będzie istotnym punktem ekspozycji biernej, wyróżnikiem w otwartym krajobrazie północnych terenów Zagłębia.

Wieża widokowa w Górze Siewierskiej

KOMPOZYCJA I FUNKCJA
Geometryczna kompozycja projektowanego Parku w Górze Siewierskiej kontrastuje z swobodnymi układami pozostałych opracowywanych Parków podobnie jak otwarty rolniczy krajobraz tego terenu kontrastuje z zalesionymi lub nadrzecznymi parkami wchodzącymi w zakres Zagłębiowskiego Parku Linearnego ZPL. Układ ścieżek dzieli teren na trójkątne kwatery o nieco odmiennych funkcjach. Jedną z kwater zajmuje zielony, ogrodowy labirynt, którego ciekawy układ można będzie obserwować z platformy widokowej. Proponowany obiekt Centrum Edukacji Ekologicznej i Meteorologicznej cechują ostre geometryczne formy. Jednak sam budynek, pokryty zielonym dachem, harmonijnie wtapia się w zbocze i nie konkuruje z dominującą nad terenem wieżą widokową. Stalowa forma wieży widokowej nawiązuje do sylwety szybu kopalnianego. Na terenie projektuje się ponadto parkingi – towarzyszące budynkowi oraz usytuowane w dolnej części Parku. Zakłada się stworzenie zieleni izolacyjnej we wschodniej i południowej granicy terenu oddzielającej obszar od sąsiadującej przypadkowej zabudowy mieszkaniowej. Odpowiedni dobór gatunków zieleni izolacyjnej zapobiec ma ewentualnemu zasłonięciu widoku z wieży.

SIEWIERZ PARK MIEJSKI
IDEA I PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA

Projekt zakłada stworzenie parku miejskiego jako obszaru rekreacyjnego o charakterze parku leśnego, wzbogaconego o funkcje informacyjne i edukacyjne. W Parku , który jest najdalej wysuniętym na północ elementem Zagłębiowskiego Parku Linearnego (ZPL) projektuje się niewielki Pawilon Informacyjny. Przyjmuje on formę bramy jako symbolicznego początku i zakończenia dużego systemu komunikacji w ramach Zagłębiowskiego Parku Linearnego. Pawilon wzbogacony jest również o funkcję Centrum Edukacji Ekologicznej, która spójna jest z podstawową ideą tworzonego zielonego korytarza komunikacyjnego.

Pawilon informacyjny – park w Siewierzu
KOMPOZYCJA, FUNKCJA I KOMUNIKACJA
Trzonem kompozycyjnym Parku jest płynąca rzeka Jordan oraz strefa zwartej zieleni naturalnej w części centralnej Parku. Na systemie swobodnych ścieżek powtarzających kształt rzeki Jordan nanizane są poszczególne strefy Parku. Układ przecinają prostokreślne ścieżki łączące brzegi rzeki oraz łączące Park z miastem. W miejscu ujścia do Czarnej Przemszy zlokalizowany jest Pawilon oraz zaplecze parkingowe dla tego terenu. Park posiada dwie główne, uzupełniające się funkcje. Jest on parkiem miejskim z szerokim wachlarzem oferty rekreacyjnej skierowanej do mieszkańców miasta. Drugą istotną funkcją całego założenia jest funkcja edukacji ekologicznej oraz funkcja informacyjna o idei Zagłębiowskiego Parku Linearnego realizowana przede wszystkim w pawilonie parkowym ale także w przestrzeni Parku. Park ma być swoistą północną bramą zachęcającą do odkrywania ZPL.

TEREN PRZY ZAMKU – SIEWIERZ
IDEA i PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
Głównym założeniem projektowym jest harmonijne zagospodarowanie terenu na cele towarzyszące siewierskiemu zamkowi przy równoczesnym utrzymaniu historycznego charakteru miejsca, z uwzględnieniem wysokich wartości kulturowych oraz przyrodniczych obszaru. Jednym z podstawowych założeń jest odtworzenie fosy wokół zamku oraz stworzenie “wioski rycerskiej” i błoń na potrzeby organizowanych tu imprez o charakterze historycznym.

Zamek w Siewierzu.

KOMPOZYCJA I FUNKCJA
Kompozycja całego założenia podporządkowana jest dominancie zamku oraz malowniczo wijącej się linii rzeki Przemsza okalającej cały teren od strony południowej i wschodniej. Głównym projektowanym elementem kompozycyjnym jest swobodnie biegnący wzdłuż zadrzewień rzecznych wał. Korona wału na swoim swobodnym przebiegu parokrotnie delikatnie wznosi się i obniża tworząc otwarcia widokowe, miejsca obserwacji rzeki i zamku, a na niektórych odcinkach zbocza ukształtowane schodkowo służą jako amfiteatralny układ siedzisk. Uzupełnieniem układu jest odtworzona fosa zamkowa i zaprojektowana na odcinku korony wału fosy falująca kładka. Błonia są doskonałym przedpolem widokowym dla sylwety zamku. Przy dojściu do zamku projektuje się nieco bardziej swobodny układ “wioski rycerskiej” – drewnianych wiat wykorzystywanych podczas różnego rodzaju imprez komercyjnych. Projekt zakłada uporządkowanie istniejących parkingów i stworzenie niewielkiego pawilonu zaplecza socjalnego dla turystów.

SŁAWKÓW TERENY NAD PRZEMSZĄ
IDEA I PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
Głównym założeniem projektowym było stworzenie obszaru rekreacyjnego o charakterze naturalnym, z poszanowaniem istniejącej przyrody. Tereny Parku nad Białą Przemszą posiadają szczególnie wysokie walory naturalne. Istotną wytyczną przy projektowaniu było również wyeksponowanie i odniesienie się do historii tego terenu. Studia nad terenem pokazują, że obszar ten kryje w sobie wiele kulturowych ciekawostek, reliktów i pozostałości dawnych przemian. Ważnym zabiegiem by realizować powyższe założenia jest udrożnienie i zaadoptowanie na potrzeby Parku dawnego kanału, po którym pływał pchacz ”Czortopchaj” oraz stworzenie ścieżek podążających śladami starorzecza Białej Przemszy.

Sławków.
KOMPOZYCJA, FUNKCJA I KOMUNIKACJA
Kompozycja Parku opiera się o swobodny układ ścieżek odzwierciedlających falujące linie koryta Białej Przemszy oraz jej starorzeczy. Przecina go główny szlak ZPL, biegnący po istniejącym wale wzdłuż kanału. Podstawowym zadaniem inwestycyjnym jest udostępnienie kanału na cele amatorskich spływów kajakowych oraz rzeki Białej Przemszy na organizowane spływy naturalnym odcinkiem rzeki. Ponadto w Parku rozbudowano ofertę dla rodzin poprzez utworzenie w części północnej założenia strefy rodzinnej. Tworzą ją miękko wpisane w falujący teren: siłownia, plac zabaw i polana/strefa piknikowa. W południowej części założenia projektowego pomiędzy wałem z modernizowaną ścieżka pieszo rowerową, a istniejącym korytem Białej Przemszy występuje rozległy teren bagienny. Zaprojektowana została tam nadwieszona na palach ścieżka dydaktyczna. Ścieżka biegnie przez tereny o bardzo bogatej florze, ukazuje różnorodną roślinność typową dla siedlisk podmokłych. Ze ścieżki dochodzi się do strefy dla wędkarzy, w której została zlokalizowana zadaszona wiata ogniskowa, z miejscem do siedzenia. Strefa dla wędkarzy wzbogacona będzie o warstwę edukacyjną poruszającą tematykę “pstrągów w Przemszy”, odtwarzania tarlisk. Zaprojektowane zostały również mini pomosty ułatwiające wędkowanie. Dla celów spływów kajakowych projektuje się niewielkie obiekty kubaturowe w postaci prostych w formie wiat na kajaki poszerzonych o funkcję zaplecza socjalnego. Projektuje się zaplecze parkingowe w części centralnej
obszaru, po obydwu stronach Białej Przemszy. Jeden parking w sąsiedztwie kompleksu sportowego, drugi
przyległy do przystani kajakowej w północnej części kanału.

Sławków.

PARK „ROZKÓWKA” – BĘDZIN
IDEA I PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
Teren ten pomimo swojej poprzemysłowej historii jest bardzo wartościowy przyrodniczo. Park powstał w 1936r. na terenie byłego wyrobiska kopalni piasku. Obecne zagospodarowanie parku (stadnina koni oraz teren ujeżdżalni), odległość od sąsiadujących miast i powiązania komunikacyjne pozwalają przyjąć, iż park najlepiej sprawdzi się jako teren o przeznaczeniu rekreacji weekendowej. Dość duże zalesienie terenu i chęć zachowania wartości przyrodniczych skłoniły nas do skoncentrowaniu większości funkcji rekreacyjnych w północnej części terenu – na łąkach przyległych do parku Rozkówka. Projekt zakłada utworzenie swego rodzaju błoni – leśnych polan – atrakcyjnych, posiadających wiele funkcji rekreacyjnych i podzielonych na strefę rodzinną i sportową. Projektowane błonia będą dobrze skomunikowane z centralną częścią parku tj: terenem istniejącej stadniny koni. Zabudowania towarzyszące stadninie stanowić będą podstawowe zaplecze socjalne i gastronomiczne dla Parku.

Rozkówka w Będzinie.

KOMPOZYCJA i FUNKCJA
Park znajduje się w najstarszej dzielnicy Będzina – Grodźcu, w rozległym obniżeniu terenu, porośnięty wilgotnym lasem, okolonym od strony wschodniej i południowo-wschodniej polami uprawnymi. Projektowana kompozycja parku nie odbiega zasadniczo od stanu istniejącego. Zalesienie terenu i chęć zachowania wartości przyrodniczych determinuje przeniesienie centrum ciężkości Parku i skoncentrowaniu większości funkcji rekreacyjnych w północnej części terenu: na łąkach przyległych do zadrzewień parku Rozkówka (tereny te zapisane są w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego jako tereny Sportu i Rekreacji). Projekt zakłada utworzenie dużych polan rekreacyjnych – błoni – podzielonych za pomocą prostokreślnych ścieżek na różne rekreacyjne funkcje. Błonia przedzielone są także przez istniejące zadrzewienia tak iż powstają dwie zasadnicze części: położona bliżej parkingu i wejścia do parku od strony północno-wschodniej – część rodzinna. Głównym elementem kompozycyjnym tej części parku jest labirynt wśród łąk i pól wraz z niewielką wieżą widokową na jego zakończeniu. W labiryncie znajduje się drewniany eko plac zabaw i ogród doświadczeń dla najmłodszych użytkowników parku. Kolejnym elementem błoń w części rodzinnej jest duża polana piknikowa. Druga cześć błoni położona jest w północno-zachodniej części parku. Dominują tu funkcje sportowe tj: boiska do piłki plażowej, siłownia zewnętrzna oraz zespół ścianek wspinaczkowych i boulderów. W zachodniej części parku zlokalizowana jest przyrodnicza ścieżka dydaktyczna. Południowa dzika z roślinnością typową dla łęgu jesionowo-wiązowego część pozostaje natomiast celowo nienasycona funkcjami rekreacyjnymi. Teren Rozkówki okala szlak jeździecki oraz poprowadzony wzdłuż granicy północnej i wschodniej obszaru szlak Zagłębiowskiego Parku Linearnego. Istniejące zabudowania towarzyszące stadninie po ewentualnej rozbudowie i adaptacji stanowić mają podstawowe zaplecze socjalne i gastronomiczne dla Parku.

KOMUNIKACJA
Istniejącą drogę dojazdową do stadniny proponuje się przemienić w ciąg pieszo-jezdny z ograniczonym ruchem kołowym. Ma to na celu zapobieganie tworzenia się wzmożonego ruchu kołowego w centrum parku. Projektuje się parkingi we wschodniej części parku przylegające do istniejącej drogi dojazdowej oraz parkingi w północnej części parku, które przylegają do projektowanych błoni i są od nich oddzielone wizualnie za pomocą nasadzeń. Zakłada się wykorzystanie istniejących ciągów pieszych na terenie Parku przy równoczesnym ich dopasowaniu do projektowanych funkcji – szlak konny, szlak rowerowy, ścieżka dydaktyczna. Projektuje się ciągi piesze okalające projektowane błonia oraz mniejsze ścieżki przecinające polany rekreacyjne w poprzek i dzielące je na poszczególne funkcje. Projektuje się stworzenie nowych i poszerzenie istniejących ciągów pieszych przebiegających wzdłuż placu do ujeżdżania i prowadzących z północnej części parku do zabudowań w części centralnej. Odnoga głównego szlaku Zagłębiowskiego Parku Linearnego biegnie wzdłuż północnej i wschodniej granicy Parku Rozkówka. Przebieg szlaku przylega do projektowanych błoń rekreacyjnych oraz przebiega w bezpośrednim sąsiedztwie lub w pobliżu projektowanych parkingów. Park Rozkówka może być punktem początkowym dla dłuższej rowerowej wędrówki. Zakłada się stworzenie wydzielonego i oznakowanego szlaku dla koni prowadzącego częściowo po istniejących ścieżkach w leśnej części parku. W części południowej parku Rozkówka szlak jeździecki jest poprowadzony na styku lasu i pól przyległych do parku. W zachodniej – najbardziej dzikiej i zarośniętej części parku, zakłada się stworzenie przyrodniczej ścieżki dydaktycznej. Ścieżka ta wykorzystuje istniejące ciągi piesze prowadzące wśród drzew od zabudowań stadniny koni w kierunku zachodnim.

PARK MEANDRÓW – „MAŁPI GAJ” I „BRZOZOWICA” – BĘDZIN
IDEA i PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
Projekt zakłada połączenie dwóch obszarów projektowych: „Małpi Gaj” i „Brzozowica” i stworzenie jednorodnej pod względem charakteru kompozycji nanizanej na główny szlak Zagłębiowskiego Parku Linearnego, który prowadzi wzdłuż rzeki Przemszy. Istotną rzeczą jest również skomunikowanie tych obszarów z przyległymi terenami zabudowy mieszkaniowej. Te dwa Parki ze względu na bliskość lokalizacji, wspólną historię tego terenu i potrzebę całościowego patrzenia na ich zagospodarowanie, połączone zostały w jeden obszar projektowy i roboczo nazwane Parkiem Meandrów.

Park Meandrów – Brzozowica Będzin.

KOMPOZYCJA I FUNKCJA
Kompozycja całego założenia Parku Meandrów oparta jest o miękkie linie, które są bezpośrednim nawiązaniem do falujących, malowniczych linii starorzeczy rzeki Przemszy, która tu kiedyś meandrowała, a obecnie jest skanalizowana. Zarówno falowanie linii w płaszczyźnie poziomej jak i delikatne wznoszenie się i opadanie ścieżek wykorzystano w projekcie tak, aby stworzyć ciekawą kanwę kompozycyjną obydwu Parków. Zasadniczą różnicą w charakterze obszarów jest natomiast fakt że Park „Małpi Gaj” jest terenem zadrzewionym, a „Brzozowica” terenem otwartym. „Małpi Gaj” – Centralną część parku stanowi polana rekreacyjna wraz z miejscami piknikowymi W tej części Park przechodzi w urozmaicone nabrzeże rzeki; Znajduje się tu kładka w formie wstęgi, taras widokowy zawieszony ponad korytem a w części przechodzącej w stronę „Brzozowicy” usytuowano stanowiska dla wędkarzy. W części północnej Parku znajduje się strefa rodzinna z miejscem odpoczynku i placem zabaw dla dzieci. Przebiegająca przez teren „Brozownicy” falująca ścieżka usytuowana na lekkim nasypie wyznacza poszczególne części parku. Są to: piaszczysta kwatera do letnich odpoczynków, boiska do piłki plażowej, zielona murawa do gry w piłkę, czy pofalowany teren zabaw dla dzieci. Ponadto na wale w centralnej części złożenia projektuje się niewielki pawilon – zaplecze gastronomiczne i socjalne. Ma on prostą formę, eliptyczny kształt, przeszklone ściany i pokryty roślinnością zielony dach. Przed pawilonem znajduje się niewielki taras widokowy. Na terenie parku „Małpi Gaj”, w jego zachodniej części projektuje się zbliżony w formie do ww. budynku, ale mniejszy obiekt zaplecza socjalnego i toalet publicznych.

KOMUNIKACJA
Od strony zachodniej do obszaru opracowania przylega plac, który w dzień nie targowy może służyć jako zaplecze parkingowe. Główny szlak ZPL przebiega w części południowej obszaru opracowania obydwu terenów wzdłuż rzeki Przemszy. Proponuje się stworzenie kladki dla pieszych i rowerów biegnącej w kształcie wstęgi wzdłuż koryta Przemszy.

SOSNOWIEC
IDEA I PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
Istotnym zadaniem projektowym dotyczącym tego terenu opracowania była rozbudowa Egzotarium. Budynek proponuje się jako organiczną formę o miękkich kształtach. Projekt zakłada budowę nowej struktury, która w całości przykryje istniejąca bryłę. Konstrukcje tworzy wielokrzywiznowa struktura stalowa w ustroju arboralnym – oparta na słupach „drzewach”. Zastosowanie takiej technologii konstrukcji powinno pozwolić na obudowanie istniejącego budynku przy zachowaniu roślinności. Po wybudowaniu nowej struktury stary budynek będzie można rozebrać. Założono, że budowa nowego Egzotarium realizowana będzie etapowo. Etap pierwszy – stworzenie głównej kopuły nad istniejącym budynkiem. Nowa kopuła posiada wówczas gabaryty umożliwiające dodanie nowych pożądanych funkcji i stworzenie nowoczesnego w pełni funkcjonalnego obiektu. Etap drugi – rozbudowa w kierunku północno-zachodnim. Nowa atrakcyjna bryła będzie obiektem dominującym w całym Parku i redefiniującym na nowo jego przestrzeń i kompozycję. Obiekt ten ma także szansę stać się budynkiem nadającym ton obszarom miasta zlokalizowanym w jego sąsiedztwie, a być może budynkiem ikoną dla całego miasta Sosnowiec.

Egzotarium Sosnowiec.

KOMPOZYCJA I FUNKCJA
Nowa, dominująca w przestrzeni Parku organiczna bryła nowego budynku zdecydowanie kontrastuje z obecnym osiowym charakterem założenia i przełamuje geometrię kompozycji. Forma nowego Egzotarium jest widoczna z każdej strony. Gabaryty obiektu pozwalają mu zaistnieć w wysokiej zabudowaniach tkanki miejskiej i być eksponowanym i widocznym z sąsiadujących z Parkiem głównych arterii komunikacyjnych. W części sąsiadującej bezpośrednio z nowym budynkiem układ ścieżek i placów ma zmienioną, swobodną formę współgrającą z charakterem bryły oraz naprowadzającą istniejącą oś Parku na dominantę w postaci budynku nowego Egzotarium. Przyległe do budynku nieregularne kwatery są miejscem gdzie zakłada się utworzenie swoistego ogrodu botanicznego – Pinarium, gdzie pokazane zostaną w ciekawy sposób przeróżne gatunki sosen z całego świata. W części południowej układ ścieżek pozostaje niemalże niezmieniony, projektowane ciągi piesze są tu w układzie geometrycznym. Ponadto południowa części Parku zyskuje nową funkcję – skatepark usytuowany wzdłuż Brynicy.

KOMUNIKACJA
Ciągi piesze kształtują się w dużej mierze w oparciu o istniejący układ ścieżek. Przed budynkiem nowego Egzotarium ukształtowany zostaje duży plac mogący pełnić rozmaite funkcje miejskie. Główne ciągi komunikacji pieszej i rowerowej w parku prowadzą od rzeki w kierunku centrum Parku i nowego Egzotarium wciągając użytkowników szlaku ZPL do Parku i zarazem łącząc tkankę miejską z terenami sportowymi usytuowanymi na południe od rzeki Brynicy oraz z terenami zielonymi usytuowanymi w dalszych częściach Parku Linearnego. W części zachodniej Parku zlokalizowano zaplecze Parkingowe dla tego terenu.

To mniej więcej całe założenia zwycięskiego projektu. Jeśli uda się posiąść prace innych grup projektowych postaram się je również zaprezentować. Jeśli chodzi o zwycięski projekt trudno powiedzieć czy wygrał najlepszy, gdyż nie widziałem pozostałych nadesłanych prac ale na pewno można powiedzieć, że jest opracowany bardzo rzetelnie, kompleksowo, ma w sobie kilka ciekawych pomysłów, są też rzeczy, które nie do końca mi odpowiadają. Co do samego Będzina i pomysłów na zmianę parku Rozkówka czy terenów wzdłuż rzeki Przemszy (Małpi Gaj czy Brzozowica), bardziej podobają mi się rozwiązania nadrzeczne (ciekawy pomysł zagospodarowania części bulwarów, o którym wspominałem już jakiś czas temu) ma szanse stać się ciekawym przystankiem czy nawet miejscem biwakowym na obrzeżu miasta dla samych mieszkańców Będzina. Strefa ta przypomina mi trochę rozwiązania strefy plażowej z parku z Chorzowa, choć nie wiem czy pewne funkcje nie sprawdziłyby się lepiej np. na tyłach Lidla w powiązaniu z basenem zamiast hali sportowej. Ale rozumiem myślenie konkursowe jest trochę inne niż później rzeczywistość więc pewnie kształt ostateczny może jeszcze ulec zmianie. W każdym razie liczę, że projekt zostanie w najbliższych latach wprowadzony w życie i szlak rowerowy wzdłuż rzeki Czarna Przemsza stanie się jedną z głównych arterii rowerowych na terenie Zagłębia. Na temat pozostałych miejsc mam nadzieję, że wypowiedzą się ich mieszkańcy również pozytywnie.